By British Council Polska

28 Cze 2021 - 10:55

Naukowcy zgodnie przyznają, że wszystkie rodzaje zabawy są niezbędne do prawidłowej edukacji i rozwoju dzieci. Ale czy małe dzieci mogą uczyć się angielskiego przez zabawę? Słynna ekspertka ds. wczesnego dzieciństwa, Tina Bruce, twierdzi, że „małe dzieci przyswajają informacje w sposób zintegrowany, a nie w schludnych, logicznie podzielonych segmentach” (Bruce, 2015, s. 25). Jeśli weźmiemy to pod uwagę, odpowiedź będzie prosta – tak, dzieci uczą się angielskiego przez zabawę, tak jak w czasie zabawy rozwijają wiele innych umiejętności.

Co rozumiemy pod pojęciem zabawy?

Zabawa we wczesnym dzieciństwie może przybierać różne formy, z których wiele prawdopodobnie już znasz. Niektóre z nich to na przykład:

  • brudna zabawa/ zabawa sensoryczna – ten rodzaj zabawy pozwala dzieciom wykorzystywać zmysły do odkrywania i badania otaczającego świata. Może polegać na zabawie w błocie lub piaskownicy, czy też bawieniu się modeliną, plasteliną, ryżem, solą, mąką, wodą, piórami, tkaninami lub farbami.
  • zabawa symboliczna – symboliczne myślenie zaczyna rozwijać się u dzieci około 8 miesiąca życia. Zaczynają używać przedmiotów, działań i koncepcji do reprezentowania innych przedmiotów, działań i koncepcji, na przykład udawać, że banan to telefon, a kosz na ubrania to samochód wyścigowy!
  • zabawa w udawanie / zabawa w odgrywanie scenek – te rodzaje zabawy są rozszerzeniem zabawy symbolicznej. Dzieci naśladują prawdziwe życie, odgrywając różne role, naśladując działania i sposób mówienia innych oraz odtwarzając scenariusze, które zaobserwowały w codziennym życiu. Kiedy Twoje dziecko urządza przyjęcie, na które zaproszone są lalki, misie lub wymyśleni przyjaciele, to właśnie przykład zabawy w udawanie!
  • zabawa konstrukcyjna – zazwyczaj obejmuje manipulowanie materiałami, układanie przedmiotów w stosy, budowanie, konstruowanie, rysowanie i odkrywanie nowych połączeń. Kiedy Twoje dziecko ustawia wieżę z bloków lub wykopuje tunel w piaskownicy, angażuje się właśnie w zabawę konstrukcyjną.

Zabawa zapewnia kontekst do komunikacji

Dzieci uczą się komunikować poprzez zabawę, tworząc połączenia pomiędzy tym, czego doświadczają, a słowami i wyrażeniami związanymi z tymi doświadczeniami. Po pewnym czasie nauczą się stosować te słowa i zwroty do opisywania różnych sytuacji.

Aktywacja wcześniej przyswojonego materiału poprzez zabawę

Zabawa pozwala też dzieciom aktywować wcześniej przyswojony materiał. Wyobraź sobie na przykład, że Twoje dziecko uczyło się piosenki o deszczu. Jeśli pewnego dnia wyjdziesz z nim na spacer po ulewnym deszczu i pozwolisz poskakać po kałużach, łatwiej zapamięta niektóre słowa związane z tą sytuacją, takie jak rain, raindrops, wet, raincoat, rain boots, umbrella, puddle [deszcz, krople deszczu, mokry, płaszcz przeciwdeszczowy, kalosze, parasol, kałuża], czy nawet onomatopeje typu „Splash! Splosh!” [Chlap! Chlup!].

Poniżej znajdziesz kilka przykładów zabaw, które tworzą wiele możliwości komunikowania się w języku angielskim w jasno określonym kontekście. Maluch łatwiej zapamięta nowe słowa i wyrażenia, jeśli usłyszy je podczas konkretnego działania lub sam wykorzysta w danej sytuacji, ponieważ będą się bezpośrednio wiązać z określonym doświadczeniem.

Zabawa sensoryczna

  • Napełnij kilka torebek z zapięciem strunowym farbą plakatową (temperą) i pozwól dziecku pobawić się w ugniatanie powstałych w ten sposób kolorowych worków. Gdy Twoje dziecko chwyci torebkę z określonym kolorem, wypowiedz na głos angielską nazwę danej barwy (blue, red, yellow [niebieski, czerwony, żółty]). Możesz umieścić dwie różne barwy w jednej torebce i pokazać dziecku, co się stanie po ich zmieszaniu, a potem nazwać nowopowstały kolor (green, orange, purple [zielony, pomarańczowy, fioletowy]).
  • Przygotuj „miękki worek”, mieszając mąkę, wodę i barwniki spożywcze w torebce z zapięciem strunowym. Twoje dziecko będzie godzinami rysować na powierzchni woreczka kształty, które możecie wspólnie nazywać i omawiać (na przykład: triangle, square, circle, star [trójkąt, kwadrat, koło, gwiazda]). Maluch może też wykorzystać ten woreczek do ćwiczenia pisania literek i cyfr, o których będziecie też rozmawiać po angielsku.
  • Przygotujcie razem ciastolinę i porozmawiajcie o składnikach, które do tego wykorzystacie (flour, oil, water, salt [mąka, olej, woda, sól]), korzystając ze słów opisujących proces przygotowania mikstury, takich jak pour, mix, add, oraz stir [nalać, zmieszać, dodać, czy wymieszać]. Możesz wypróbować podany tutaj bardzo łatwy przepis na ciastolinę. Gdy już przygotujesz ciastolinę, Twoje dziecko może się nią swobodnie bawić (flatten, roll, squish, pinch [spłaszczać, rolować, zgniatać, szczypać]), formować z niej kształty, tworzyć postacie z bajek lub zwierzęta i opisywać wszystko, co ulepi (head, arms, legs, body, hair, face, wings, tail [głowa, ramiona, nogi, ciało, włosy, twarz, skrzydła, ogon]).
  • Dołącz do dziecka w piaskownicy i porozmawiajcie o tym, czym się bawi (bucket, spade, shell, stone [wiadro, łopata, muszla, kamień]), co buduje (castle, tower, road [zamek, wieża, droga]) oraz cechach powstałych budowli (wet, dry, runny, lumpy [mokry, suchy, rozsypujący się/przeciekający, nierówny])

Zabawa w udawanie

  • Wyjmij ubrania, które służą Twojemu dziecku do przebieranek w domu lub jako kostiumy na bal. Wspólnie powtórzcie nazwy różnych elementów stroju i akcesoriów: dress, skirt, shirt, trousers, leggings, boots, shoes, cape, crown, sword, belt, buttons, collar, sleeve [sukienka, spódnica, koszula, spodnie, legginsy, botki, buty, peleryna, korona, miecz, pas, guziki, kołnierz, rękaw]. Możesz także przypomnieć angielskie nazwy części ciała, pomagając dziecku włożyć ulubiony kostium: Put your right arm in this sleeve, now your left arm. Put the boots on your feet. Put the belt around your waist, and the cape around your neck [Włóż prawą rękę do tego rękawa, a teraz lewą rękę. Załóż buty na stopy. Załóż pasek wokół talii, a pelerynę wokół szyi].
  • Udawajcie, że jesteście na pikniku z wyimaginowanymi przyjaciółmi. Wykorzystaj plastikowe jedzenie i akcesoria piknikowe. Będzie to doskonała okazja do rozmowy o jedzeniu i piciu (sandwich, cake, juice, apple [kanapka, ciasto, sok, jabłko]), a także sztućcach i naczyniach (plate, spoon, cup [talerz, łyżka, kubek]). Jeśli zamiast pikniku bardziej podoba Ci się pomysł popołudniowego spotkania przy herbacie, możesz obejrzeć film przedstawiający urodzinowe spotkanie rodzinne oraz ze strony LearnEnglish Kids (British Council) pobrać listę kilku przydatnych zwrotów, które można wykorzystać do odegrania podobnej sceny.
  • Pozwól dziecku kierować zabawą i poczekaj na jego pomysły, ponieważ wyobraźnia dzieci jest znacznie bogatsza niż dorosłych. To, co dla nas wygląda jak zwykłe stare pudełko może nagle stać się rakietą przygotowującą się do lotu w kosmos! Jeśli Twoje dziecko zmieni się w astronautę, możesz porozmawiać z nimi po angielsku o słońcu, księżycu, planetach i gwiazdach (Mercury, Jupiter, Earth, Venus, Mars, Neptune, Uranus, Saturn [Merkury, Jowisz, Ziemia, Wenus, Mars, Neptun, Uran, Saturn]).
  • Wykorzystaj przedmioty, które masz w domu, żeby razem z dzieckiem wybudować fortecę, rozmawiając przy tym o przedmiotach, z których korzystasz (pillows, blanket, towel, cushion [poduszki, koc, ręcznik, jaśki]) oraz elementach budowli (door, window, roof, moat [drzwi, okno, dach, fosa]). Jest to również zabawa konstrukcyjna, która rozwija u dziecka umiejętności krytycznego myślenia oraz umiejętności komunikacyjne.

Zabawy językowe

Zanim dzieci nauczą się rozpoznawać dźwięki, które tworzą litery i głoski, które składają się w słowa, muszą zaznajomić się z dźwiękami swojego codziennego otoczenia. Ćwiczenia dźwiękonaśladowcze to fantastyczny sposób zabawy i eksperymentowania z trudniejszymi do wymówienia dźwiękami charakterystycznymi dla języka angielskiego. Czy jest lepszy sposób na jakiekolwiek ćwiczenie niż zabawa? Pomóż dziecku odegrać scenkę z życia farmy, wykorzystując do tego zabawki, klocki i inne przedmioty, które znajdziecie w domu. Spróbuj użyć podanych poniżej metod ćwiczenia angielskich głosek, które często różnią się od tych, które dominują w języku polskim. Rżenie konia (neigh) pozawala ćwiczyć długą głoskę „ei”, a ćwierkanie ptaków (tweet tweet) długie „i”, które pojawia się także razem z długim „o” w odgłosie wydawany przez osła (hee-haw). Krowie porykiwanie (moo) zawiera wprawdzie znajome z polskiej wersji długie „u”, ale jeśli w stodole krowa przewróci ciężkie wiadro, pojawi się odgłos (thud), który po angielsku wymaga artykulacji trudnego dla Polaków dźwięku „θ”.

Obserwuj dziecko podczas zabawy

Zapamiętuj angielskie słowa i frazy, których Twoje dziecko używa spontanicznie, bawiąc się zabawkami lub przebierając w kolejne stroje. Jeśli w przedszkolu lub szkole uczy się na lekcjach angielskiego o zwierzętach z dżungli, nie zdziw się, jeśli usłyszysz angielskie słowa lub frazy, gdy Twoje dziecko zacznie bawić się w domu w przygody lwa czy tygrysa. Nie zapomnij powiedzieć o tym nauczycielowi lub nauczycielce swojego dziecka. Na pewno chętnie dowie się, że Twoje dziecko wykorzystuje materiał z lekcji w domu podczas swobodnej zabawy!

Kiedy bawisz się z dzieckiem, wkraczasz w jego świat, a jeśli od czasu do czasu będziesz bawić się z nim po angielsku, Twoje dziecko zrozumie, że porozumiewanie się po angielsku to tylko kolejny sposób mówienia o rzeczach, które są dla niego ważne! 

Autorka: Tina Bruce