Kiedy korzystamy z tej formy?
Używamy mowy zależnej, aby powiedzieć komuś, co powiedziała inna osoba, nie używając jej dokładnych słów.
She said she was coming to class.
(Powiedziała, że przyjdzie na zajęcia.)
I told you I wouldn’t be able to come.
(Mówiłem ci, że nie będę mógł przyjść.)
You said you would help me!
(Powiedziałeś, że mi pomożesz!)
Jakie są zasady?
W poniższych przykładach zauważysz dwie zmiany:
Mowa niezależna: “I am happy to drive you to the airport.”
(„Chętnie odwiozę cię na lotnisko”.)
Mowa zależna: “She said she was happy to drive me to the airport.”
(Powiedziała, że chętnie odwiezie mnie na lotnisko.)
Po pierwsze, zaimki osobowe zmieniają się w zależności od osoby, która mówi. Zmienia się również czas czasownika względem czasu teraźniejszego. Zazwyczaj polega to na cofnięciu czasu, np. z present simple do past simple, jak w powyższym przykładzie.
Jak zatem wyrazić mowę zależną, uwzględniając zmianę czasu? W tabelach poniżej podano przykłady:
| Mowa niezależna (present simple) | Mowa zależna (past simple) |
| I know what to do. (Wiem, co robić.) |
She said she knew what to do. (Ona powiedziała, że wie, co robić.) |
| I don’t know what to do. (Nie wiem co robić.) |
She said she didn’t know what to do. (Ona powiedziała, że nie wie, co robić.) |
| Do you know what to do? (Wiesz co robić?) |
She asked if I knew what to do.* (Ona zapytała, czy wiem, co robić.) |
* Zwróć uwagę na użycie if w zgłaszaniu pytań Tak/Nie.
| Mowa niezależna (Present Continuous) | Mowa zależna (Past continuous) |
| I’m working on it this week. (Pracuję nad tym w tym tygodniu.) |
He said he was working on it this week.* (On powiedział, że pracuje nad tym w tym tygodniu.) |
| I’m not working on it this week. (Nie pracuję nad tym w tym tygodniu.) |
He said he wasn’t working on it this week. (On powiedział, że nie pracuje nad tym w tym tygodniu.) |
| Are you working on it this week? (Pracujesz nad tym w tym tygodniu?) |
He asked if I was working on it this week. (On zapytał, czy pracuję nad tym w tym tygodniu.) |
* Patrz poniżej na odniesienia do punktów w czasie
| Mowa niezależna (present perfect) | Mowa zależna (past perfect) |
| I’ve finished my lunch. (Skończyłam lunch.) |
She said she had finished her lunch. (Ona powiedziała, że skończyła obiad.) |
| I haven’t finished my lunch. (Nie skończyłam lunchu.) |
She said she hadn't finished her lunch. (Ona powiedziała, że nie skończyła obiadu.) |
| Have you finished your lunch? (Czy skończyłaś swój lunch?) |
She asked if I had finished my lunch. (Ona zapytała, czy skończyłem obiad.) |
| Mowa niezależna (present perfect continuous) | Mowa zależna (past perfect continuous) |
| I’ve been listening to the news. (Słuchałem wiadomości.) |
He said he had been listening to the news. (On powiedział, że słuchał wiadomości.) |
| I haven’t been listening to the news. (Nie słuchałem wiadomości.) |
He said he hadn’t been listening to the news. (On powiedział, że nie słuchał wiadomości.) |
| Have you been listening to the news? (Czy słuchałeś wiadomości?) |
He asked if I had been listening to the news. (On zapytał, czy słuchałem wiadomości.) |
| Mowa niezależna (will) | Mowa zależna (would) |
| I’ll finish the report in time. (Skończę raport na czas.) |
She said she would finish the report on time. (Ona powiedziała, że skończy raport na czas.) |
| I won’t finish the report on time. (Nie skończę raportu na czas.) |
She said she wouldn’t finish the report on time. (Ona powiedziała, że nie skończy raportu na czas.) |
| Will you finish the report in time? (Czy skończysz raport na czas?) |
She asked if I would finish the report on time. (Ona zapytała, czy skończę raport na czas.) |
| Mowa niezależna (past simple) | Mowa zależna (past perfect) |
| I did the training at the same time as Carol. (Trenowałam w tym samym czasie co Carol.) |
She said she had done the training at the same time as Carol. (Ona powiedziała, że trenowała w tym samym czasie co Carol.) |
| I didn’t do the training at the same time as Carol. (Nie trenowałam w tym samym czasie co Carol.) |
She said she hadn’t done the training at the same time as Carol. (Ona powiedziała, że nie trenowała w tym samym czasie co Carol.) |
| Did you do the training at the same time as Carol. (Trenowałaś w tym samym czasie co Carol?) |
She asked if I had done the training at the same time as Carol. (On zapytała, czy trenowałam w tym samym czasie co Carol.) |
| Mowa niezależna (past continuous) | Mowa zależna (past perfect continuous) |
| I was staying at my sister’s. (Zatrzymałem się u mojej siostry.) |
He said he had been staying at his sister’s. (On powiedział, że zatrzymał się u swojej siostry.) |
| I wasn’t staying at my sister’s. (Nie zatrzymałem się u mojej siostry.) |
He said he hadn’t been staying at his sister’s. (On powiedział, że nie zatrzymał się u swojej siostry.) |
| Were you staying at your sister’s? (Zatrzymałeś się u twojej siostry?) |
He asked if I had been staying at my sister’s. (Zapytał, czy zatrzymałem się u mojej siostry.) |
Past Perfect
Nie ma zmiany czasu, jeśli oryginalna wypowiedź była w czasie przeszłym złożonym, ponieważ nie możemy cofnąć się w czasie dalej niż do czasu przeszłego złożonego! Odmieniają się tylko zaimki osobowe:
I had already left when you arrived. She said she had already left when I arrived.
(Wyszedłem już, kiedy przyjechałeś.) (Ona powiedziała, że już wyszła, kiedy przyjechałem.)
Odniesienia do punktów w czasie
Gdy mowa, którą relacjonujemy, odwołuje się do czasu, to też może wymagać zmiany, np.:
| I’ll do it today. (Zrobię to dzisiaj.) |
She said she would do it that day.* (Ona powiedziała, że zrobi to tego dnia.) |
| I’ll do it this week. (Zrobię to w tym tygodniu.) |
He said he would do it that week. (On powiedział, że zrobi to w tym tygodniu.) |
| I’ll do it tomorrow. (Zrobię to jutro.) |
She said she would do it the next day. lub She said she would do it the following day. |
| I’ll do it next week. (Zrobię to w przyszłym tygodniu.) |
He said he would do it the next week. (On powiedziała, że zrobi to w następnym tygodniu.) lub He said he would do it the following week. |
| I did it yesterday. (Zrobiłem to wczoraj.) |
She said she had done it the day before. (Ona powiedziała, że zrobiła to poprzedniego dnia.) |
| I did it last week. (Zrobiłem to w zeszłym tygodniu.) |
He said he had done it the previous week. (On powiedział, że zrobił to w poprzednim tygodniu.) |
| I’m not available now. (Nie jestem dostępny teraz.) |
She said she wasn’t available at the time. (Powiedziała, że nie była dostępna wtedy). |
| I’ve never been here before. (Nigdy wcześniej tu nie byłem.) |
He said he had never been there before. (Powiedział, że nigdy nie był tam wcześniej.) |
*Oczywiście, jeśli czas lub miejsce nie zmieniły się względem miejsca, w którym teraz jesteśmy - np. jeśli w pierwszym przykładzie jest wciąż ten sam dzień - nie dokonujemy tych zmian:
I’ll do it today She said she would do it today.
(Zrobię to dzisiaj.) (Ona powiedziała, że zrobi to dzisiaj)
Wyjątki i warianty
Czasowniki modalne
Czasowniki modalne mogą być dość zdradliwe, jeśli chodzi o cofanie się w czasie. Jest to częściowo spowodowane tym, że "forma przeszła" wielu czasowników modalnych jest często używana w odniesieniu do teraźniejszości - zazwyczaj w celu bycia grzecznym lub wyrażenia przypuszczenia.
| I will be a bit late. (Spóźnię się trochę.) |
He said he would be a bit late. (On powiedział, że trochę się spóźni.) |
| I can help you with the party. (Mogę pomóc ci pomóc z imprezą.) |
She said she could help me with the party. (Ona powiedziała, że może mi pomóc z przyjęciem.) |
| You must be at the station by 10.00. (Musisz być na stacji o 10.00.) |
He said I had to be at the station by 10.00. (On powiedział, że muszę być na stacji o 10.00.) |
| Shall we leave? (Mamy wyjść?) |
She asked if they should leave. (Ona zapytała, czy mają wyjść.) |
| Would you like a coffee? (Chciałbyś kawę?) |
He asked if I would like a coffee. (On zapytał, czy chciałbym kawę.) |
| Could I leave early today? (Czy mógłbym wyjść dziś wcześniej?) |
She asked if she could leave early today. (Ona zapytała, czy może dzisiaj wyjść wcześniej) |
| Should I call head office? (Powinienem zadzwonić do cenrali?) |
She asked if she should call head office. (Ona zapytała, czy powinna zadzwonić do centrali.) |
Pozostanie w teraźniejszości
Czasowniki zazwyczaj utrzymujemy w czasie teraźniejszym, jeśli stwierdzenie jest nadal prawdziwe. Na przykład:
I have a headache. I told you I have a headache!
Boli mnie głowa Mówiłem ci, że boli mnie głowa!
(5 minut później, jeśli druga osoba nadal głośno mówi!)
I’m staying at my mother’s. He said he is staying at his mother’s.
Zatrzymałem się u mojej matki. On powiedział, że zatrzymał się u swojej matki.
(Jeśli teraz nadal przebywa u swojej matki)
I love chocolate. She said she loves chocolate.
Kocham czekoladę. Ona powiedziała, że kocha czekoladę.
(Możemy założyć, że jest to stan permanentny!)
Said i Told
Wszystkie powyższe przykłady używają said lub asked w przypadku pytań, ale jeśli chcemy określić osobę, do której się zwracano, często używamy told:
I’ll be at work early. She told me she would be at work early.
Przyjdę do pracy wcześniej. Ona powiedziała mi, że przyjdzie do pracy wcześniej.
Możemy również użyć said, ale wtedy musimy dołączyć to przed osobą i that po osobie, co może brzmieć nieco niezgrabnie:
She said to me that she would be at work early.
(Powiedziała mi, że będzie wcześniej w pracy.)
Dlatego zazwyczaj używamy tej formy tylko wtedy, gdy jesteśmy empatyczni.
Częste błędy
Orzeczenie przed podmiotem
Częstym błędem przy relacjonowaniu pytania, jest zachowanie inwersji orzeczenie-podmiot:
Zapytała, czy wiem, co robić.
She asked did I know what to do. ｘ
W rzeczywistości relacjonowana wypowiedź jest stwierdzeniem i powinna zachować kolejność podmiot-orzeczenie:
She asked if I knew what to do. ✓
Jest to częsty błąd również w pytaniach typu wh-:
Zapytał, gdzie jest wyjście.
He asked where was the exit. ｘ
He asked where the exit was. ✓
Said i Told
Innym częstym błędem jest mylenie słów said i told, przy czym uczący się chcąc powiedzieć “Ona powiedziała mi, że przyjeżdża” tworzą zdania typu:
She said me she was coming. ｘ
Zamiast:
She told me she was coming. ✓
Słynny przykład
W piosence The Killers "Somebody Told Me" czytamy:
Well, somebody told me you had a boyfriend
Who looked like a girlfriend
That I had in February of last year
(Cóż, ktoś mi powiedział, że masz chłopaka/Który wyglądał jak dziewczyna/Którą miałem w lutym zeszłego roku)